Isıtma sistemindeki peteklerin içinde zamanla kireç, pas ve çamur birikmesi performansı düşürür. Bu tortular, sıcak suyun alt kanallarda dolaşmasını engelleyerek peteklerin alt kısımlarının ısınmamasına yol açar. Sonuçta sistem yavaş ısınır, kombi fazla çalışır ve enerji tüketimi artar. Bu nedenle petek temizliği, sistem performansını ve verimliliği artırmak için düzenli yapılmalıdır. Etkili bir temizlik, birikmiş kireç ve tortuları tamamen uzaklaştırarak ısı transfer kaybını önler ve ısıtma konforunu geri kazandırır.

Hazırlık Aşamaları

Petek temizliğine başlamadan önce ısıtma sistemi kapatılmalı ve basıncı düşürülmelidir. Kombi veya kazan kapatılıp su beslemesi vanası kapatılır, ardından tüm peteklerin hava alma (havalandırma) vanaları açılarak sistemdeki fazla basınç alınır. İşlem sırasında su sızıntılarına karşı döşeme altı örtülmeli veya kova gibi malzemeler konulmalıdır. Merkezi ısıtmada bakım kazan dairesinden planlanır; ana dağıtım hattına bağlanan bir temizleme makinesiyle sistem yıkanır, dairelere sadece hava alma veya vana kontrolleri için girilir. Gerekirse her dairenin ana kol valfı kapatılarak bölgesel izolasyon sağlanabilir; aksi halde, bir daire temizlenirken diğer daireler kirli su kaynaklı yeniden kirleneceği için “iyon kayması” problemi yaşanır. Ön hazırlıkta ayrıca kişisel koruyucu ekipmanlar (gözlük, eldiven vb.) temin edilmeli ve sistem özelliklerine uygun temizleme cihazı ile kimyasallar seçilmelidir.

Kullanılan Malzemeler

Petek temizliğinde kullanılan başlıca malzemeler; basınçlı su ve kimyasalı karıştırarak dolaştıran petek temizleme makinesi, sisteme bağlama hortumları ve temizleme kimyasalıdır. Makine, hem su hem kimyasal enjeksiyonuna uygun tasarlanmış olmalıdır. Temizleme kimyasalları genellikle asidik veya nötrleştirme özellikli formulasyonlar olup kireç ve pası çözme gücüne sahiptir. Ayrıca, temizlenen tesisatı koruyan bir korozyon inhibitörü veya koruyucu kimyasal işlem sonrası sisteme eklenebilir. Örnek olarak, bir kaynak petek temizleme sırasında kirecin yanı sıra kazan çeperindeki kireci de çözdüğünü belirtir; bu yüzden temizliğin sonrasında temiz su ve inhibitörle sistemin korunması önemlidir. Kullanılan kimyasalın türü ve oranı üretici talimatlarına uygun seçilmeli, çok yoğun asitli ürünler eski veya alüminyum peteklerde delinmelere yol açabileceğinden dikkatle tercih edilmelidir.

Kimyasal Temizlik Yöntemleri

Petek ve tesisat temizliğinde yaygın yöntem kimyasal sirkülasyondur. Bu yöntemde sistem önce basınçlı su ile ön temizliğe alınır, ardından petek temizleme kimyasalı devreye verilir. Kimyasal, sistem içinde dolaştırılarak ısıtmalı ortamda bir süre tutulur ve tortu ile kireç tabakasını çözer. Özellikle asit bazlı çözücüler, kireci parçalamada etkilidir. Temizleme süresi ve kimyasal konsantrasyonu sistemdeki kir oranına göre ayarlanmalıdır; yetersiz kimyasal kullanımı etkin olmazken fazla kullanımı cihaz ve tesisata zarar verebilir. Temizlik sonrası sistem bol su ile yıkanarak kimyasal tamamen nötralize edilmeli ve atılmalıdır. Örneğin, bir uzman petek temizliği sonrası temizlik kimyasının “tesistaki atıkları çözmesi için yaklaşık 30 dakika durulama işlemi” gerektiğini bildirir.

Manuel Temizleme Yöntemleri

Profesyonel makine desteği olmadığında, petekler evde tek tek sökülerek temizlenebilir. Bu manuel yöntemde petekler vanaları kapatıldıktan sonra borularından ayrılır ve geniş bir alana (örneğin banyoya) taşınır. İçindeki su ve tortuyu boşaltmak için bahçe hortumuyla basınçlı su verilir; bu işlem tortu çıkana dek birkaç kez tekrarlanır. Gerekirse petek içi fırçaları veya uzatma çubukları kullanılarak iç yüzey mekanik olarak da temizlenir. Ardından petekler yerine takılıp sızıntı yapılmaması kontrol edildikten sonra sistem tekrar doldurulur. Manuel temizlik, el ile erişilen tortuları uzaklaştırır ancak tüm boru hattı temizliğini sağlamaz, bu nedenle uzun vadeli çözüm için kimyasallı ve basınçlı yıkama tercih edilir.

Teknik Detaylar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Petek temizliğinde sistem basıncı çok önemlidir. Klasik petek vanaları genellikle 2–3 bar arasında basınca dayanır, bu sınırı aşacak yüksek basınç uygulamaları vanaları ve conta bağlantılarını zedeleyebilir. Bu nedenle basınç, işlem boyunca kontrollü artırılmalı ve zarar riski olan ısıtıcı elemanlara yakın kısımlarda (örn. kombi eşanjörü) düşük basınç kullanılmalıdır. İşlem esnasında tüm petek vanaları (termostatik petek vanaları dahil) tamamen açık konuma alınarak su devresinin serbestçe dolaşması sağlanmalıdır; buna ek olarak radyatörlerden eski termostatik vanaların kafaları çıkarılarak akış kolaylaştırılabilir. Kimyasal enjeksiyonu sırasında sistemin oksijeni azaltılmalı ve mutlaka sıvı karışımı nötralize edici kimyasallarla desteklenmelidir. Proses boyunca kirli su ve kimyasalların atılması esnasında döşemeye zarar gelmemesi için uygun bez veya kova yerleştirilmelidir.

Sistem Sorunlarının Analizi

Petek temizliği öncesi ısıtma sistemindeki sorunlar tespit edilmelidir. Radyatörlerde belirgin soğuk noktalar, alt kanalların tıkanma işaretidir. Özellikle petek altlarının soğuk, üstlerin sıcak kaldığı durumlarda ya da tek bir peteğin hiç ısınmaması halinde kireç ve çamur kontrolü yapılmalıdır. Ayrıca tesisat devridaim pompalarının zorlanması, kombi gaz tüketiminin artması veya su akış sesleri gibi belirtiler kirlenme göstergesidir. Merkezi sistemlerde, bileşenlerden sadece bir bölüm temizlendiğinde “iyon kayması” nedeniyle tortu temiz peteklere ilerleyerek yeni sorun oluşturabilir. Bu yüzden olası ısıtma problemlerini önlemek için temizliğe sistematik bir yaklaşımla, kazan dahil tüm devre temizlenerek başlanmalıdır.

Tahliye ve Doldurma İşlemleri

Temizlikten önce sistem tümüyle boşaltılmalıdır. Kazan veya kombinin besleme vanası kapatılır, sistemin en alttaki boşaltma noktası açılarak su tahliyesi yapılır. Ardından peteklerdeki su vanalarından da taşma önlenerek devirdaim pompasından çıkacak su tahliye edilir. Kirli suyun kanalizasyona veya uygun bir toplama kabına yönlendirilmesine dikkat edilmelidir. Temizlik bitince sisteme önce musluk suyu ile doldurma yapılır; bu aşamada su içinde kalan kimyasal kalıntıları almak için uzun süreli durulama döngüleri uygulanır. Son olarak sisteme uygun bir korozyon inhibitörü eklenerek tedavi suyu ile doldurma tamamlanır.

Hava Alma İşlemleri

Sistemin tamamen boşalmasından sonra radyatörlerde ve boru devresinde biriken hava mutlaka alınmalıdır. Radyatörlerdeki her hava alma vanası sırayla açılarak ısınma sisteminde dolaştırma pompası düşük hızlı çevrilir. Boru hattındaki tüm hava temizlenene dek su püskürtme işlemi tekrarlanır. Merkezi kazanlı sistemlerde kazan üstündeki oto hava tahliye vanası da kontrol edilerek hava alımı sağlanır. Hava alma işlemi sırasında petek vanaları açık tutulmalı, tüm vanalar kapalı ise hava bazen kaçamayabilir. Hava alımı tamamlandığında sistem basıncı kontrol edilip gerekiyorsa yeniden dolum yapılmalıdır.

Test ve Kontrol Süreçleri

Temizlik ve doldurmanın ardından sistem çalıştırılarak test edilmelidir. Kombi veya kazan çalıştırılmadan önce tesisat havasının tamamen alındığından emin olunmalı; ardından düşük sıcaklıkta bir çalışma ile sistem yavaşça ısıtılır. Tüm petek yüzeylerinin eşit ısınması kontrol edilir. Petek üstü ve alt yüzey sıcaklık farkı termometre veya kızılötesi ölçerle ölçülebilir; ideal şartlarda petek aşağı yukarı homojen ısınır. Sistemin su basınç kaçak testi de yapılmalıdır – özellikle kombili sistemlerde su kaybı kontrolü yapılır. Eğer ısıtma devresi su kaçırıyorsa ek müdahale gerekebilir. Ayrıca kombi bakım panelinden geçirme oranı (delta-T) ölçülerek temizliğin etkinliği doğrulanabilir.

Petek temizliği, ısınma sistemlerindeki verimliliği artırmak ve ısınma problemlerini çözmek için önemli bir bakım işlemidir. İşte petek temizliğini nasıl yapabileceğinize dair adımlar:

**1. Sistem Kapatma:

Petek temizliğine başlamadan önce, ısıtma sisteminizi kapatmalısınız. Kombiyi kapatın ve enerji kaynağını devre dışı bırakın.

**2. Su Basıncını Azaltma:

Petek temizliği sırasında oluşabilecek sıvı sızıntılarını önlemek için ısıtma sisteminizdeki su basıncını azaltın.

**3. Petekleri Boşaltma:

Petekleri boşaltmak için petek vanasını kapatın ve petekten suyun boşalmasını sağlayın. Her peteği tek tek boşaltın.

**4. Temizlik Çözeltisi Hazırlama:

Petek temizliği için genellikle özel temizlik çözeltileri kullanılır. Kullanacağınız temizlik çözeltisini, üretici tarafından önerilen oranlarda su ile karıştırın.

**5. Temizlik Çözeltisini Peteklere Uygulama:

Hazırladığınız temizlik çözeltisini bir huni veya benzeri bir aparatla petek vanasından dökün. Bu çözelti, petek içindeki kireç ve tortuları temizlemeye yardımcı olacaktır.

**6. Petekleri Yıkama:

Peteklere uyguladığınız temizlik çözeltisi belirli bir süre boyunca etki etmelidir. Ardından, petekleri temiz su ile yıkayın. Bu, temizlik çözeltisinin kalıntılarını ve petek içindeki kirleri uzaklaştıracaktır.

**7. Petekleri Yeniden Doldurma:

Petekleri temiz su ile iyice yıkadıktan sonra, petekleri tekrar doldurun. Isıtma sisteminizin su basıncını kontrol edin ve gerekiyorsa ayarlayın.

**8. Isıtma Sistemini Yeniden Başlatma:

Petek temizliği işlemi tamamlandıktan sonra, ısıtma sistemini tekrar başlatın. Kombiyi açın ve enerji kaynağını devreye alın.

Petek temizliği işlemi, sisteminizin daha etkili çalışmasını sağlar ve ısınma problemlerini çözebilir. Ancak, eğer bu işlemi kendiniz gerçekleştirmek istemiyorsanız veya kombinizde başka sorunlar varsa, profesyonel bir ısıtma sistemleri servisine başvurmanız en iyisi olacaktır.