Isıtma sistemlerinde dolaşan su içinde çözünen hava zamanla kabarcıklara dönüşerek peteklerde birikebilir. Bu durum peteklerin üst kısımlarının soğuk kalmasına, eşit ısınmamasına ve enerji kaybına yol açar. Aşağıdaki başlıklarda peteklerde biriken havanın nedenlerini, tespitini, malzeme ihtiyaçlarını ve hava alma işlemini adım adım ele alacağız. İşlemi hem ev kullanıcıları hem de tesisatçılar için anlaşılır biçimde açıklayacağız.

Peteklerde Hava Birikmesinin Nedenleri

Isıtma sistemlerine çeşitli yollarla hava girebilir ve bu hava peteklerde birikir. Başlıca nedenleri şunlardır:

• Tesisat montajı veya su doldurma sırasında kaçan hava: İlk kurulumda veya bakım sırasında borularda kalan hava, sistem çalışınca peteklere toplanır. Sisteme su eklerken de borulara hava girebilir.
• Su buharlaşması: Çalışan sisteme sürekli olarak eklenen yeni suyun içinde çözünen hava, zamanla sıcaklık artışıyla kabarcıklaşarak peteğe çıkar. Bu yüzden, özellikle sık su takviyesi yapılan sistemlerde hava birikimi görülebilir.
• Uzun süre kullanılmama: Kalorifer sezonu dışında uzun süre dinlendirilen sistemlerde dolaşımdaki suyun içinde oksijen azalır. Sistemi yeniden çalıştırınca serbest kalan hava kabarcıkları peteklerde kalabilir. Yaz boyunca soğuk kalan bir petek, bu sebepten ısıtmaya başlandığında hava yapabilir.
• Pompa veya genleşme tankı arızası: Sirkülasyon pompası veya genleşme tankında arıza varsa su dolaşımı yavaşlar. Yavaş dolaşım, suda çözünen havanın salınıp peteklerde birikmesine yol açar.

Bu nedenlerle petek içinde hava birikirse, sistem verimi düşer ve ısıtma sorunları yaşanır.

Petekte Hava Olduğunu Nasıl Anlarız?

Peteklerde hava birikimi genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar. İlk işaret, peteğin üst kısmının altına göre daha soğuk kalmasıdır. Yani termostat açık olsa bile petek tam ısınmaz. Ayrıca ısıtma sistemi çalışırken petek içinde su dolaştığı için tıslama, cızırtı veya hafif şırıltı sesi duyulabilir. Bazı durumlarda vanadan suyun düzgün akmaması da başka bir işarettir. Bu tip belirtiler fark edilirse, petekte hava birikmiş olabilir ve hava alma yapılması gerekir.

Hava Alma İşlemi İçin Gerekli Malzemeler

Petek havasını almak için çok basit, kolay temin edilebilen araç gereçler yeterlidir. Genellikle şu malzemeleri kullanabilirsiniz:

• Purjör (hava alma) anahtarı veya düz uçlu tornavida: Radyatörün hava tahliye vidasını açıp kapatmak için gereklidir. Panelli radyatörlerde çoğu zaman vida değil kare kesitli bir purjör çıkışı vardır ve ona uygun anahtar kullanılır.
• Kova veya geniş bir bez (havlu): Açtığınız vanadan dışarı çıkan suyu toplamak için altına koyacağınız kaba veya beze ihtiyaç duyarsınız. Bu suyun etrafa dökülmesini önleyerek işlemi temizce yapmanızı sağlar.

Bu malzemeler hazırlandıktan sonra petek havası alma işlemine geçebilirsiniz.

Adım Adım Petek Havası Alma

Petek havasını güvenli ve doğru şekilde almak için aşağıdaki adımları izleyin:

• Kombiyi kapatın: Isıtma sisteminin çalışmadığından emin olun. Kombiyi kapatıp birkaç dakika beklemek, içerdeki basıncın dengelenmesine yardımcı olur. Sıcak petekten hava alırken yanık riski olacağından önce soğumasını bekleyin.
• Tüm petek vanalarını açın: Tüm radyatörlerdeki termostatik vanaları (ve varsa radyatör çıkış vanalarını) tamamen açık konuma getirin. Kapalı vanalar peteklerin su almasını engellediği için hava alma işleminden önce hepsinin açık olduğundan emin olun.
• En üst petekten başlayın: İşleme genellikle en üst kat ve kazan dairesine en uzak konumdaki petekten başlanmalıdır. Böylece sisteme en uzak noktadaki hava önce dışarı atılır, daha düşük katlara giden suyun akışı iyileşir. Sırasıyla her odayı dolaşarak petekleri üstten alta doğru sıralayın.
• Hava alma vanasını açın: Radyatörün üst köşesindeki hava alma vidasını (purjör vanası) hava alma anahtarı veya tornavida ile dikkatlice çevirerek açın. Bu vanayı çok fazla çevirmeyin; genellikle çeyrek tur bile yeterlidir. Vana açılırken altına kova veya bez koyarak dökülen suyu toplayın.
• Havanın çıkmasını bekleyin: Vana açılır açılmaz çıkan hışırdama veya tıslama sesi, havanın kaçtığını gösterir. Bir süre bu sesi dinleyin. Hava tamamen çıktığında vanadan artık keskin bir hava sesi gelmez ve yerine su gelmeye başlar.
• Vanayı kapatın: Su akışı başladığında hava alma işlemi tamamlanmış demektir. Vanayı sıkıca kapatın. Purjör vidasını tamamen kapattığınızdan ve su sızdırmadığından emin olun.
• Aynı işlemi diğer peteklerde tekrarlayın: Diğer tüm petekler için de aynı adımları uygulayın. Her petekte vanayı açıp hava çıkana kadar bekleyin, ardından su gelince kapatın. İşlem tamamlandığında kombiyi tekrar çalıştırın ve peteklerin eşit ısındığını kontrol edin. Eğer hala soğuk kısımlar varsa hava tamamen boşalmamış olabilir; o petekte işlemi yeniden uygulayın.
• Basıncı kontrol edin: Son olarak kombi basınç göstergesini kontrol edin. Hava alma işlemi basınca etki edebileceğinden, sistem basıncı ideal seviyenin altına düşmüş olabilir. Genellikle ısıtma sistemlerinde ideal basınç ~1,5 bar civarında tutulur. Basınç düşükse kombiye su takviyesi yaparak basıncı önerilen seviyeye çıkartın.

Bu adımları dikkatle takip ederek peteklerdeki birikmiş havayı boşaltabilir ve daha dengeli ısınma sağlayabilirsiniz.

Kombi ve Basınç Ayarlarının Önemi

Kombi ve sistem basıncı, petek havası işlemi sırasında ve sonrasında kritik rol oynar. İşlem boyunca kombi kapalı tutulmalıdır. Bu sayede basınç hızla düşmez ve sistem güvenli şekilde çalışır. Bazı kaynaklar kombiyi tamamen kapatmayı önerir. Eğer kombi kapalı değilse, basınç düştükçe bir kişinin kombi doldurma vanasından su eklemesi gerekir; aksi halde kombide arıza durumu oluşabilir.

İşlem bittiğinde basıncı kontrol etmek ise çok önemlidir. Kombi göstergesinde ideal basınç genellikle 1,5 – 2 bar aralığında olmalıdır. Hava alımından sonra basınç düşmüşse, kombinin doldurma vanasını açarak su ekleyin ve manometredeki değeri tekrar 1,5 bar civarına getirin. Doğru basınçta çalışmak, sistemin verimli ve sorunsuz işleyişini sağlar.

Ne Sıklıkla Yapılmalı?

Petek havası alma, ısınma sezonundan önce düzenli olarak yapılmalıdır. Uzmanlar genellikle kış başlamadan önce peteklerin havasının kontrol edilmesini ve alınmasını önerir. Ayrıca, peteklerde ısı eşitsizliği veya soğukluk fark edildiğinde de işlem tekrarlanabilir. Yılda en az bir kez veya ısıtma başlangıcında bu bakımın yapılması, sistemin verimini korur ve gereksiz doğalgaz tüketimini önler.

Önce Hangi Peteklerin Havası Alınmalı?

Hava alma işlemlerine öncelikle en üst kattaki peteklerden başlanmalıdır. Genellikle kazan dairesinden en uzak olan petek ilk alınır. Bu yöntemle, sisteme nüfuz eden hava önce yukarıdan çıkarılır ve alt katlarda suyun dolaşımı iyileşir. İşleme yukarıdan aşağıya doğru devam etmek (ünite bloklarda en yüksek daireden itibaren) daha etkili bir hava tahliyesi sağlar.

Enerji Verimliliğine Etkisi

Peteklerde biriken hava, ısı iletimini ciddi şekilde engeller. Hava kabarcıkları suyun dolaşımını kısıtlar ve peteklerin tam kapasiteyle ısınmasını engeller. Bu durumda kombi daha fazla enerji harcamak zorunda kalır ve ısıtma maliyetleri artar. Yapılan çalışmalar petek havasının düzenli alınmasının enerji tasarrufu sağladığını ve ısıtma sisteminin ömrünü uzattığını göstermektedir. Özetle, havası alınmamış petekler daha az verimli çalışırken, periyodik hava alma işlemi ile ısıtma sisteminin verimi artar ve faturalarda tasarruf sağlanır.

Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Petek havası alırken sıkça yapılan hatalar, işlemin faydasını azaltabilir. Dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Purjör vanasını tam açmak: Purjör vanası asla tamamen açılmamalıdır; genellikle çeyrek tur (yarım turdan az) dönmek yeterlidir. Vanayı tam açmak, suyun fazla akmasına ve basıncın hızla düşmesine yol açar.
• Vanayı açık bırakmak: Su akışı başladığında vanayı hemen kapatmalısınız. Su gelmeye başladıktan sonra vana açık kalırsa petekte su kaybı olur ve komşular da sisteme su eklemek zorunda kalabilir. Sürekli su sızıyorsa vananın tam kapanmadığı anlaşılır.
• Petek vanalarını kapalı unutmak: İşleme başlamadan önce petek vanalarının kapalı olması peteklere su girmesini engeller. Bu nedenle tüm petek vanalarının açık olduğundan emin olun.
• Basınç kontrolünü atlamak: İşlem sonrası kombinin basınç göstergesini mutlaka kontrol edin. Basınç düşükse su eklemeyip görmezden gelmek, sistemde ısıtmama sorunlarına yol açar.
• Sıcak petekte işlem yapmak: Yüksek sıcaklıkta işlemi aceleye getirmek yanık riski yaratır. İşe başlamadan önce peteklerin ve kombinin bir süre soğumasını sağlayın.

Bu hatalardan kaçınmak için adımları sakin ve dikkatlice uygulayın, su sızıntılarını hemen giderin ve basıncı kontrol etmeyi ihmal etmeyin.

Profesyonel Yardım Ne Zaman Gerekir?

Basit bir hava alma işlemi ev kullanıcıları tarafından kolayca yapılabilir. Ancak şu durumlarda profesyonel yardım almak gerekebilir: Petekler hava alınmasına rağmen hâlâ soğuk kalıyorsa veya sadece belirli kısımlar ısınmıyorsa, tesisatta tıkanıklık ya da pompa arızası olabilir. Ayrıca purjör vanası zarar görmüş, sıkışmış veya su sızdırıyorsa bir tesisatçıya başvurmak uygundur. Kombinin basıncı işlem sonrası sürekli düşüyorsa, sızıntı varsa veya basınç ayarı yapılamıyorsa uzman kontrolü gereklidir. Kısacası adımları doğru yaptığınız halde sorun çözülemiyorsa profesyonel yardım alınmalıdır.

Ekstra İpuçları ve Pratik Öneriler

• İşleme başlamadan önce tüm petek vanalarını ve termostatik vanaları tamamen açın. Böylece hava alma sırasında su akışı sağlıklı olur.
• Purjör vanasını aşırı zorlamayın; döndükçe kilitlenme riski vardır. Yalnızca ihtiyaç kadar (çeyrek tur) çevirmek genellikle yeterlidir.
• Havanın çıkışını kolaylaştırmak için radyatörün altına büyük bir havlu veya geniş kova koyun. Dökülen suyu toplayarak zemini koruyabilirsiniz.
• İşlem sırasında ve sonrasında kombi manometresini kontrol etmeyi unutmayın. Basınç önerilen aralıktaysa sistem verimli çalışır. Eksikse kombi döngüsünü tamamlayacak şekilde su ekleyin.
• Eğer petek içinde pas veya tortu birikimi olduğunu düşünüyorsanız, hava almak tek başına yeterli olmayabilir. Bu durumda petek temizliği veya sistemde kimyasal temizleme gerekebilir.
• Başka bir ipucu olarak, özellikle merkezi bir sistemde üst katlardan sonra alt kat petekleri bir kez daha kontrol edin. Yoğun bir binada, havanın tamamen boşaldığından emin olmak için alt katları da gözden geçirmek faydalı olabilir.

Bu ek öneriler, işlemi daha güvenli ve etkili kılacaktır. Özellikle kış başlamadan önce bu kontrolü yaparak, ısınma sezonunda daha konforlu ve tasarruflu bir ısıtma sistemi çalıştırabilirsiniz.

Isınma Sistemlerinizdeki Sorunları Çözme Rehberi

Kış aylarında ev ısınma sistemlerinde yaygın bir sorun, peteklerin içinde biriken hava nedeniyle ısı transferinin düşmesidir. Ancak endişelenmeyin, bu sorunu çözmek oldukça basit. İşte peteklerin havasını nasıl alacağınıza dair adımlar:

**1. Sistem Kapalı Konumda Olsun:

Peteklerin havasını almadan önce, ısıtma sisteminizin kapalı olduğundan emin olun. Kombi ve pompa kapatılarak işleme başlanmalıdır.

**2. Petekleri Kontrol Edin:

Her peteğin üst kısmında bir hava tahliye vanası bulunur. Bu vanalar, petek içinde biriken havayı tahliye etmek için kullanılır. Genellikle küçük bir tapa şeklinde veya altın renginde bir vidaya benzeyen bu vanaları bulun.

**3. Petek Vanasını Açın:

Petek vanasını açmak için genellikle bir tornavida veya özel bir anahtar kullanmanız gerekebilir. Vanayı yavaşça sola çevirin. Bu, vananın açılmasını sağlar ve içeride biriken havanın tahliye edilmesine yardımcı olur.

**4. Havayı Tahliye Edin:

Petek vanasını yavaşça sola çevirdikten sonra, vanadan hava ve su sızıntısı gelene kadar bekleyin. Havanın tahliye edildiğini gördüğünüzde, vanayı hafifçe sağa çevirerek kapatın.

**5. Diğer Peteklere Geçin:

Bu işlemi her petek için tekrarlayın. Her peteğin üstündeki hava tahliye vanasını kontrol edin ve gerekirse havayı tahliye edin. Bu, tüm peteklerde eşit ısı dağılımını sağlar.

**6. Sistemi Yeniden Açın:

Peteklerin havası alındıktan sonra, ısıtma sisteminizi tekrar açın. Kombiyi ve pompayı çalıştırarak sistemi devreye alın.

**7. Su Basıncını Kontrol Edin:

Peteklerin havası alındıktan sonra, ısıtma sistemindeki su basıncını kontrol edin. Eğer basınç düşükse, kombi altındaki basınç tahliye vanası aracılığıyla basıncı artırın.

Peteklerin havası alındıktan sonra ısınma sisteminizin daha etkili çalışması ve odalarınızın daha hızlı ısınması muhtemeldir. Eğer bu adımları uygulamanıza rağmen sorun devam ediyorsa, bir uzmana danışmanız önerilir. Isınma sisteminiz karmaşık bir sorunla karşılaşıyorsa, profesyonel yardım almak en iyisi olacaktır.